เบื้องหลังเงินตราและนายธนาคาร เป็นหนังสือเล่มที่ ๒ ในเนื้อหาประวัติศาสตร์เศรษฐกิจ ที่พยายามเขียนให้อ่านง่าย เขียนเป็นประเด็นๆ ไป แล้วทวนเรื่องกลับไปหาประวัติศาสตร์ความเป็นมา คือ “เรื่องทำนองนี้เคยเกิดขึ้นมาแล้ว สมัยหนึ่งเมื่อ…” หนังสือทั้งเล่มโฟกัสที่ยุโรป และมีเอเซียเป็นโฟกัสรอง ดำเนินเรื่องตั้งแต่สมัยนครรัฐในยุโรป ในยุคเกษตรกรรม และเล่าไปเรื่อยๆ จนถึงยุคปฏิวัติอุตสาหกรรม และมาสิ้นสุดลงที่สิ้นศตวรรษที่ 19 หนังสือแบ่งเป็น ๔ ตอน ผู้อ่านจะอ่านตอนใดก่อนก็ได้ หรืออ่านบางบทในแต่ละตอนกลับไปกลับมาก็ได้ ไม่จำเป็นต้องอ่านไปตามลำดับบท เพราะเขียนแบบจบในบทเป็นส่วนมาก ตอนที่ 1 พูดถึงธนาคารเก่าแก่ในโลก และนายธนาคารรุ่นแรกสมัย renaissance ในยุโรป ซึ่งเป็นยุคของธนาคารซีอานา และธนาคารของเมดิชี เลยเรื่อยมาจนถึงเรื่องอาณานิคมและการครอบครองดินแดนโพ้นทะเลของประเทศในยุโรป โดยยกเรื่องแถบคาบสมุทรมลายูและหมู่เกาะที่ปัจจุบันเป็นอินโดนีเซีย ขึ้นมาเล่า เพราะมีส่วนที่เข้ามาเกี่ยวข้องกับไทยหลายช่วงด้วยกัน ช่วงนี้มีเรื่องหนึ่งที่เคยนำมาไว้ในบล็อกแล้วคือ เรื่องในตอนนี้ใช้อธิบายหลักการของอัตราแลกเปลี่ยน และเรื่องความเสี่ยงของธนาคารในการให้สินเชื่อที่พอเข้าใจได้ง่ายสำหรับคนนอกวงการเงิน เพราะการธนาคารในสมัยนั้นไม่ซับซ้อน เมื่อเข้าใจหลักก็สามารถมองทะลุเรื่องที่ยุ่งยากมากขึ้นดังที่เกิดได้ปัจจุบันได้ง่ายขึ้น เพราะปัญหายังคงวนเวียนอยู่ในประเด็นเดิมๆ ตอนที่ 2 จับเรื่องการอพยพ ตามกระแสข่าวเรื่องผู้อพยพลี้ภัยเข้ายุโรป โดยตั้งข้อสังเกตว่า การอพยพย้ายถิ่นด้วยเหตุต่างๆ มีมาทุกยุคทุกสมัย สุดแต่สังคมที่เกี่ยวข้องจะรับกับสถานการณ์อย่างไร และมีทั้งแง่ดีและแง่ร้าย สุดแต่ว่าใครเป็นผู้เขียน จากประสบการณ์ และจากจุดยืนใด เรื่องนี้ยังพาไปถึงสงครามครูเสด และภูมิปัญญาตะวันออกที่รุ่งเรืองมาก่อนการฟื้นเหมือนเกิดใหม่ในยุโรป ตอนที่ 3 เป็นตอนที่เกี่ยวกับเรื่องเงินๆ ทองๆ ล้วนๆ คือกำเนิดสถาบันการเงินต่างๆ และกิจการที่เกี่ยวข้อง เช่น การตั้งบริษัทจำกัด การตั้งธนาคารกลาง ตลาดกลางค้าสินค้าและค้าหุ้น การเกิดฟองสบู่หรือการเก็งกำไรเกินปัจจัยพื้นฐานในตลาด เป็นต้น นี่เป็นอีกตอนหนึ่งที่จะช่วยความเข้าใจเหตุการณ์ในสมัยปัจจุบันง่ายขึ้น เพราะได้เห็นตัวอย่างที่ไม่ซับซ้อนจากประวัติศาสตร์เป็นพื้นไว้ก่อน ตอนที่ 4 เน้นที่การปฏิวัติอุตสาหกรรม และการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางสังคมในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 18 -19 ที่นำไปสู่ระบบเศรษฐกิจและการเมืองการปกครองดังที่เราเห็นกันอยู่ในทุกวันนี้ ที่กำลังมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วในช่วงการปฏิวัติเทคโนโลยีในภาคอุตสาหกรรม ซึ่งเป็น Industry รุ่นที่ 4.0 (เรากล่าวถึงกันในประเทศไทยทุกวันนี้ในชื่อ Thailand 4.0) และเป็นส่วนเริ่มของคลื่นใหม่ลูกถัดจากการปฏิวัติอุตสาหกรรม