อยุธยานั้นเป็นจังหวัดแห่งหนึ่งของภาคกลาง ประเทศไทย สิ่งที่มีลักษณะดึงดูดและน่าสนใจเห็นทีจะหนีไม่พ้นเมืองเก่าซาก ปรักต่างๆ ที่มีอยู่อย่างมากมาย สิ่งเหล่านี้ชี้ให้เห็นถึงการเป็นเมืองที่เจริญล้ำค่ามาก โดยเมื่อก่อนนั้น ยังไม่ได้รวมเป็นประเทศไทย อยุธยาเป็นเพียงอาณาจักรแห่งหนึ่งอันเป็นศูนย์กลางเท่านั้น การปกครองของอยุธยานั้นมีลักษณะแบบ เทวะราชาคือกษัตริย์เป็นเจ้าเหนือหัวหรือสมมุติเทพ แต่กระนั้นกษัตริย์ก็ทรงอยู่ในทศพิศราชธรรม เราจะเห็นได้จากความเจริญทางวัตถุไม่ว่าจะเป็นพระพุทธรูปต่า งๆ วัดวาอารามมีอยู่มากมาย บริเวณที่พบซากเก่าเหล่านี้ยังคงมีให้เห็นกันอยู่ บางสถานที่ปล่อยไว้ หญ้าขึ้น และดูเงียบเหงา (วัดโพธิ์ร้างดังจะกล่าวต่อไป)บางสถานที่ก็ไม่เป็นที่รู้จัก สำหรับบุคคลทั่วๆ ไป ที่ไม่ใช่คนท้องที่ แม้ผู้เขียนเอง ก็หาได้มีความรู้มาก่อน หรือรู้จักเช่นกัน โดยได้รู้จากการสอบถามชาวบ้าน พ่อค้า-แม่ค้า แถวนั้น และมีโอกาสเดินทางไปยังอยุธยาหลายครั้งน่าจะเกิน 30 ครั้ง ไปๆ มาๆ เนื่องด้วยเมื่อก่อนนั้น มีโอกาสไปทำงานเกี่ยวกับคดี คือติดต่อศาลจังหวัดและศาลแขวง และไปติดต่อสำนักงานบังคับคดี ซึ่งเป็นคดีชุด ที่ฟ้องกันคราวละเป็นร้อยๆ คดี และเป็นคดีมโนสาเร่อันเป็นคดีที่ไม่ยุ่งยากและซับซ้อน ที่ไม่ต้องปวดหัวมากมายอะไร ไปบ่อยจนเจ้าหน้าที่ศาลจำหน้าและชื่อได้ ระหว่างยื่นคัดถ่ายเอกสาร และนัดหมายเจ้าหน้าที่ไว้ ในช่วงเช้ากว่าจะหาสำนวนคดีเจอก็ช่วงบ่าย นัดกับเจ้าหน้าที่ไว้ว่า จะมารับเอกสารช่วงบ่าย ระหว่างรอสำนวนคดี ก็ออกไปเที่ยวชมเมืองเก่าไปพลางๆ ทำอยู่แบบนี้หลายครั้งหลายหน ได้ทั้งงานกลับกรุงเทพฯ และได้เที่ยวไปในตัว เพราะศาลและสำนักงานบังคับคดี รวมไปถึงแหล่งโบราณอยู่ติดกัน กั้นเพียงถนนเส้นเดียวเท่านั้น เกือบ 4 ปี ที่ไปๆ มาๆ ระหว่างอยุธยาและกรุงเทพฯ อยุธยาไม่ใช่บ้านเกิดของผู้เขียน แต่ก็เหมือนบ้านเกิด เพราะไปบ่อยๆ จนแทบเรียกว่าบ้าน เข้าออกทุกซอกทุกซอยโดยเฉพาะในอำเภอเมือง และบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์ งานเขียนชิ้นนี้จึงมีลักษณะของการนำเสนอภาพสถานที่ท่องเทีย วและที่ผู้เขียนได้ถ่ายไว้เอง แม้จะไม่สวย แต่ก็พยายามที่จะเก็บภาพเหล่านี้ไว้ดูเล่น แรกๆ ก็ตื่นเต้นดี ที่ได้ไปเยือน แต่มาหลังๆ ก็เห็นจนชินชาตาก็รู้สึกว่าปกติ สิ่งเหล่านี้ หากบันทึกไว้เป็นหนังสือภาพสักเล่มเพื่อทบทวนความทรงจำจะ ดีไม่น้อยและผู้เขียนคิดว่าบางท่านอาจจะยังไม่เคยมาเยือนอยุธย าเลยสักครั้ง หรือสำหรับบางท่านที่เคยแล้ว ก็สามารถดูภาพและอ่านเรื่องประกอบได้เช่นกัน ผู้เขียนขออาสานำทางท่านไปพบสิ่งต่างๆ เหล่านี้ โดยเน้นไปที่เมืองเก่า หรือโบราณสถาน มากเสียกว่าการจะนำพาไปสำรวจศาลและตัวบทกฎหมาย ใดๆ งานเขียนชิ้นเล็กๆ นี้ จึงมุ่งนำเสนอประสบการณ์ท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์ ในเมืองเก่าเพียงบางจุดเท่านั้น เนื่องจากอยุธยามีประวัติศาสตร์ความเป็นมาที่ยาวนาน มีพระมหากษัตริย์หลายพระองค์ด้วยกัน งานชิ้นนี้จึงหาได้เน้นไปในทางมุมนำเสนอในส่วนที่เป็นเหตุการ ณ์สำคัญๆ อันเป็นรากฐานของประวัติศาสตร์ชาติไทยแต่ประการใด แต่จะเน้นไปที่วัตถุสิ่งปลุกสร้างมากกว่า ที่คงเหลือให้เห็นแต่เศษซากอิฐเก่า เท่านั้น เมื่อมองแบบนี้แล้วจะเห็นทั้งความงดงามและรู้สึกหดหู่ไปในครา วเดียวกัน บางครั้งผู้เขียนก็มีความสลดใจที่โบราณสถานและโบราณวัตถุเห ล่านี้ ที่มีความผุพังไปตามกาลเวลา กล่าวกันว่า กาลเวลากลืนกินทุกสิ่ง สิ่งต่างๆ เหล่านี้ผู้เขียนเองมองว่า อีกพันปี หรือหมื่นปี ย่อมสลายไปกลายเป็นดินเสียทั้งหมด อยุธยาเมืองเก่ามรดกโลกเล่มนี้ อาจจะใช้เป็นคู่มืออ่านประกอบการท่องเที่ยวได้ตามสมควร แต่กระนั้นภาพถ่ายแม้เป็นเพียงมือสมัครเล่น แต่ก็คิดว่า น่าจะพอให้เห็นภาพเมืองเก่าอยุธยาได้บ้างตามสมควร