ความยุติธรรมตามมุมมองปัจเจกชน เล่มบางๆนี้ เกิดขึ้นจากการที่ผมได้ทำการสอบประมวล องค์ความรู้ระดับปริญญาเอก สาขาวิชาการเมือง ซึ่งมีประเด็นตรงที่ว่า การสอบในครั้งนี้เป็นข้อสอบปากเปล่า กล่าวกันง่ายๆ คือ การสอบแบบถาม ตัวต่อตัว กับผู้ทรงคุณวุฒิ ซึ่งสิ่งเหล่านี้เป็นวิธีการทดสอบองค์ความรู้กันอีกรูปแบบหนึ่ง ที่นิยมใช้กันมากในปัจจุบัน นอกจากการสอบแบบอัตนัยคือด้วยการเขียนลายมือ หรือสอบการสอบแบบเป็นข้อกา ที่มี ข้อๆ ให้เลือก ก. ข. ค. ง. ฯลฯ แล้ว ยังมีวิธีการสอบอีกหลายลักษณะพอสมควร ที่จะวัดองค์ความรู้ต่างๆ ผมเองรู้สึกว่าการสอบเพียงไม่กี่ชั่วโมงไม่สามารถที่จะวัดองค์ความรู้ที่มีอยู่ได้ทั้งหมดของแต่ละบุคคล แต่การสอบก็เป็นการวัดผลระยะสั้นๆ ที่มีค่ายิ่งสำหรับประเมินเบื้องต้น ผมอาจจะแย้งว่า สิ่งเหล่านี้ยุติธรรมสำหรับผู้เข้าสอบแล้วหรือ ก็ย่อมได้ คำถามเหล่านี้หาได้ลบหลู่ดูหมิ่น แต่เป็นคำถามเชิงปรัชญา กล่าวคือ ความยุติธรรมในการสอบคืออะไร ท่านอาจารย์อาจตอบแบบสั้นๆ ว่า คุณและเพื่อนๆ ทั้งหลาย เรายอมรับกติกาดังกล่าวหรือไม่ หากเรายอมรับ และเราจะมองว่ามันยุติธรรม ... สอบไม่ได้ก็ตกไป สอบผ่านก็จบและรับปริญญาไป อย่างนี้ เป็นต้น งานเขียนชิ้นนี้จึงเกิดขึ้น ประเด็นที่ผมเองได้ถูกถามปัญหาที่ว่า “ความยุติธรรมคืออะไร” ในวันสอบปากเปล่า สิ่งเหล่านี้ผมถูกถามมาเรื่อยๆ เมื่อเข้าเรียนในสาขาวิชารัฐศาสตร์และนิติศาสตร์ และเป็นคำถามที่ถามกันมาเนิ่นนานแล้ว งานชิ้นนี้จึงเป็นการประมวลคำถามเชิงรัฐศาสตร์ บางข้อๆ มาเล่าๆ ให้กันฟังแบบง่ายๆ โดยมีลักษณะเชิงเรื่องสั้น อ่านเล่นกันสนุกๆ แทรกเกร็ดเล็กน้อย ใช้ภาษาบ้านๆ นอกจากนี้ผมยังได้เพิ่มในส่วนความคิดเห็นเกี่ยวกับสิ่งเหล่านี้ คือ การนำเอาคำถามเหล่านี้ไปถามยังอาจารย์มหาวิทยาลัยหลายๆ ท่าน ที่ต่างสาขา และบุคคลทั่วไป โดยการสุ่มกลุ่มตัวอย่างเล็กๆ น้อยๆ ซึ่งทุกๆ ท่านต่างยินดีที่จะตอบปัญหาเกี่ยวกับความยุติธรรม โดยเฉพาะในสังคมไทย ประเด็นต่อมาที่เป็นจุดที่น่าสนใจอีกคือ การบริหารงานการแก้ปัญหาโควิด 19 ในรัฐบาลชุดปัจจุบัน (2564) ผู้ให้ข้อมูลนี้ มีความเห็นเช่นใดบ้าง บางท่านก็เห็นว่าดี บางท่านตอบว่าไม่ ผมได้ประมวลสิ่งเหล่านี้ออกมาตรงช่วงท้ายๆ ลักษณะเชิงวิเคราะห์เล็กๆ ที่มีลักษณะพูดคุยกันมากกว่า ที่จะวางหลักทฤษฎีอะไรมากมาย ประเด็นสุดท้าย ผมหวังเพียงว่าสิ่งเหล่านี้จะเป็นประโยชน์สำหรับบุคคลทั่วไป ที่ไม่มีพื้นฐานทางด้านวิชารัฐศาสตร์เลย จะเป็นมุมมองให้ได้คิดบางประการ หรือนักวิชาการทางรัฐศาสตร์โดยตรงก็จะเป็นประโยชน์บ้างตามสมควร คือได้อ่านความคิดเห็นของปัจเจก นำไปต่อยอดความรู้ สุดท้ายนี้ ผมเองก็รู้ตัวดีว่าไม่ใช่นักวิชาการที่แก่กล้าวิชาความรู้อันใด ยังคงมุ่งหน้าตั้งใจ ทำสิ่งเหล่านี้ออกมาอย่างสุดความสามารถ (แม้จะรู้ดีว่าสติปัญญาที่มีอยู่จำกัด) ไม่สามารถกระทำให้สิ่งต่างๆ ในเล่มมีความสมบูรณ์เท่าที่ควรจะเป็น หากท่านมีคำแนะนำอันใดเสนอแนะ หรือแม้กระทั่งตำหนิ ผมเองยินดีน้อมรับคำเหล่านั้นทุกกรณี และไม่ขออุทธรณ์ใดๆ และจักแก้ไขข้อบกพร่องเหล่านี้ให้ดีขึ้นไปในอนาคต