เรื่อง "พระอภัยมณี" เป็นวรรณกรรมชิ้นเอกของสุนทรภู่ และเป็นวรรณคดีเรื่องสำคัญของชาติไทยที่มีชื่อเสียงในด้านความสนุกสนาน ตื่นเต้น ให้ความไพเราะอย่างยอดเยี่ยมของบทกลอน เป็นเรื่องไทยแท้ที่คนไทยคิดผูกเรื่องขึ้นโดยมิได้ลอกแบบมาจากวรรณคดีของชาติอื่น แม้สุนทรภู่จะสิ้นชีวิตไปมากกว่า 150 ปี แล้วก็ตาม แต่เรื่อง "พระอภัยมณี" ยังคงได้รับความนิยมอ่านอย่างแพร่หลายตลอดมา สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงกล่าวไว้ในประวัติสุนทรภู่ว่า "ในบรรดาหนังสือกลอนที่สุนทรภู่ได้แต่ง ก็น่าจะยุติกันโดยมากว่า เรื่อง พระอภัยมณี เป็นดีที่สุด" วรรณคดีสโมสรในรัชการที่ 6 ยกย่องเรื่องพระอภัยมณีว่าเป็น "ยอดของกลอนนิทาน" ยูเนสโกยกย่องให้ "สุนทรภู่" เป็นบุคคลสำคัญของโลกในวาระ 200ปี แห่งชาตกาล เมื่อวันที่ 26 มิถุนายน พ.ศ. 2529