งานชิ้นเล็กๆ นี้จะเกิดขึ้นมาไม่ได้เลย หากปราศจากแรงปรารถนาที่อยากจะเขียน และศึกษา แบบจริงๆ จังๆ ของข้าพเจ้าเอง ระหว่างที่เขียนดุษฎีนิพนธ์ปริญญาเอก สาขาวิชาการเมือง คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหงอยู่นั้น ได้สนใจที่จะศึกษาความคิดทางการเมืองของประเสริฐ จันดำ ประเสริฐ จันดำ คือนักเขียน ที่จัดอยู่ในกลุ่มวรรณกรรมเพื่อชีวิต เช่น งานกลุ่มนี้มีหลายคนด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็น คำสิงห์ ศรีนอก หรือ ลาว คำหอม ยงค์ ยโสธร, สุรชัย จันธิมาธร, สมคิด สิงสง ฯลฯ ต่างก็เป็นกระจกบานใหญ่ส่องสะท้อนสังคมแห่งยุคสมัย เนื่องมาจากงานแต่ละชิ้น จากที่ได้อ่าน ได้ค้น ได้ศึกษา จะพบสิ่งเหล่านี้ปรากฏออกมาจากงานเขียนอยู่เสมอๆ ในยุคประชาธิปไตยเบ่งบาน “ชาวนาแล้ง” เป็นเรื่องราวของชาวบ้านตาด ที่มีชีวิตอยู่ในช่วงรอยต่อของจอมพล ป. พิบูลสงคราม และ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ คือ น่าจะอยู่ในช่วง ปี พ.ศ. 2500-2502 กล่าวกันว่ายุคนี้ประเทศไทยเริ่มเข้าสู่ยุคเผด็จการทหารอย่างสมบูรณ์ เนื่องมาจากฉากและเค้าโครงเรื่องในตอนท้ายๆ ได้กล่าวถึงเหตุการณ์รัฐประหารของจอมพลสฤษดิ์ฯ (ซึ่งจะกล่าวต่อไปในบทวิเคราะห์) “ชาวนาแล้ง” ยังชี้ให้เห็นถึงการกดขี่จากชนชั้นปกครอง ซึ่งประเสริฐ จันดำ ได้นำตัวละครชื่อผู้ใหญ่บุญทัน กำนัน และปลัดอำเภอ เป็นตัวแทนของกลุ่มชนชั้นปกครอง นอกจากนี้ยังมีกลุ่มนายทุนหนุนหลัง เช่น เถ้าแก่ฮง และ กลุ่มของประชาชนผู้ยากไร้ เช่น นายแหลม เชิญรัมย์, นายเติม นารัมย์, นายทิดตา บัวโรย, นายทิดหนา ชอบพิณ, และกลุ่มชาวบ้าน ต่างๆ ที่เป็นผู้ถูกปกครอง และยังมีตัวละครประกอบอื่นอีกปลีกกย่อย โดยจะกล่าวต่อไป ข้าพเจ้าหวังว่า บทวิเคราะห์วรรณกรรมการเมือง: กรณีศึกษานวนิยายชาวนาแล้งของประเสริฐ จันดำ จะเป็นประโยชน์ ที่ส่องสะท้อนต่อสังคม ได้พอสมควร